فعالان اقتصادی کشور می‌گویند: بانک مرکزی اخیرا بحث کاهش 24 ساعته نرخ ارز را مطرح می‌کند، در حالی که اینگونه حرف زدنها مانند صبحت‌ها و سیاست‌های سال‌های 68 تا 72 است که سبب افزایش بی‌رویه نرخ ارز شد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که بانک مرکزی هفتگی یک میلیارد دلار ارز به بازار عرضه می‌کند که اگر 10 درصد گرانی عمدی ارز را در آن محاسبه کنیم، 100 میلیارد تومان می‌شود

تهران امروز : دلار 10 هزارتومان ارزان شد تا وعده یک شبه آقای رئیس کل و همراهانش محقق شود!

بانک مرکزی که چهارشنبه هفته گذشته برای کاهش اختلاف نرخ دلار دولتی و آزاد، قیمت این نوع ارز را 117 تومان افزایش داد، دیروزمجبور شد تا برای مدیریت بازار 10 تومان از نرخ دولتی آن بکاهد. نرخ دلار در پایان روز دوشنبه در بازار آزاد تهران به 1250 تومان رسیده بود.

«بانک مرکزی اخیرا بحث کاهش 24 ساعته نرخ ارز را مطرح می‌کند، در حالی که اینگونه حرف‌زدن‌ها مانند صبحت‌ها و سیاست‌های سال‌های 68 تا 72 است که سبب افزایش بی‌رویه نرخ ارز شد. بهتر است به جای حرف زدن با عمل برنامه‌هایش را نشان دهد!» این‌ها بخشی از گلایه‌های فعالان اقتصادی کشور به روند اخیر بانک مرکزی در اعمال سیاست‌های پولی و ارزی است.

دیروز در حالی بازار ارز کشور پس از یک هفته تجربه افزایش لحظه به لحظه قیمت دلار در بازا ر رسمی 10 هزار تومان و در بازار آزاد هفت‌هزار تومان کاهش قیمت دلار را تجربه کرد که تصمیمات یک شبه دولتمردان باعث شده تا صدای اعتراض فعالان اقتصادی و کارشناسان بازار بلند شود.

نظام ارزی ایران بنا به گفته مسئولان پولی کشور، «شناور مدیریت شده» است و در قوانین برنامه چهارم و پنجم توسعه نیز بر آن تاکید شده است. برهمین اساس، بانک مرکزی فقط در شرایط نوسانات شدید نرخ ارز باید در این بازار مداخله کند اما به نظر می‌رسد در عمل این گونه نیست.

براساس جدیدترین تصمیم، بانک مرکزی با وعده تک نرخی کردن نرخ ارز قیمت انواع ارز را به صورت عمدی از چهارشنبه گذشته به طور متوسط 10 درصد افزایش داد تا به اصطلاح، هم جلوی رانت را گرفته باشد و هم بازار را سرو سامان داده باشد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که بانک مرکزی هفته‌ای یک میلیارد دلار ارز به بازار عرضه می‌کند که اگر 10 درصد گرانی عمدی ارز را در آن محاسبه کنیم، 100 میلیارد تومان می‌شود؛ سود هنگفتی که به جیب بانک مرکزی واریز می‌شود. پس از آن قیمت انواع ارز در بازار تهران پر نوسان شد و با افزایش‌های نسبتا زیادی روبه‌رو بود به طوری که هر دلار آمریکا تا نزدیک 1300 تومان بالا رفت. نوسان قیمت در روزهای بعد بر دیگر کالاها از جمله طلا و سکه هم اثر گذاشت و در حالی که قیمت‌های جهانی آن با اتفاق خاصی روبه‌رو نبود قیمت طلا در ایران بالا رفت.

اما پس از سرازیر شدن هجمه انتقاد‌های کارشناسان بر سیاست‌های اقتصادی دولت بالاخره مدیران رده بالای اقتصاد کشور وارد میدان شدند و بعد از اندکی سکوت اعلام کردند که این اقدام برای تسلط بر بازار و کوتاه کردن دست دلالان بوده و بانک مرکزی قصد دارد پس از تسلط بر بازار نرخ ارز را کاهش دهد.



مسئولان بیشتر دقت کنند، گفته‌هایشان بر بازار اثر گذار است

غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با انتقاد به بی‌توجهی دولتمردان بر تاثیر گفته‌هایشان بر اقتصاد کشور می‌گوید: بارها مقامات دولتی بخصوص رئیس‌جمهور و رئیس کل بانک مرکزی در سخنان خود تاکید کرده‌اند که دولت به هیچوجه دنبال افزایش نرخ ارز نیست و به صورت جدی در تلاش برای کاهش این نرخ و حتی تک‌نرخی کردن ارز هستند اما همزمان با بیان این سخنان بازار ارز آشفته‌تر از گذشته می‌شود و نرخ دلار در بازار آزاد به شدت بالا می‌رود این حرکت صعودی نرخ‌ها در بازار دقیقاً عکس برنامه‌های دولت است و همین امر موجب تضعیف اعتماد مردم و کارشناسان اقتصادی به برنامه‌های اعلام شده از سوی دولت می‌شود. اصولا روسای بانک‌های مرکزی جهان کمتر مصاحبه می‌کنند و این موضوع را خدمت آقای بهمنی نیز گفته بودم و ایشان نیز گفتند: «چشم عمل می‌کنم» اما متأسفانه عمل نکرد!

وی افزود: سخنان رئیس کل بانک مرکزی اثر منفی روی بازار می‌گذارد، به همین دلیل معتقدم بانک مرکزی به جای اینکه حرف بزند باید در عمل برنامه‌های خود را نشان دهد.

در روزهای اخیر استدلال‌هایی از این قبیل مطرح می‌شود که بانک مرکزی و دولت با هدف تامین کسری بودجه و منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها سیاست‌های فعلی در بازار ارز را اجرا می‌کنند. مصباحی مقدم با تاکید براینکه این استدلال مورد قبول نیست، به فارس گفت: بانک مرکزی سیاست مستقلی را برای ارزش پول ملی و تنظیم قیمت ارز دنبال می‌کند و این‏طور نیست که تحت تأثیر سیاست دولت برای تامین منابع مالی دولت وارد این بازار شود.

مصباحی‌مقدم با بیان اینکه اجرای این سیاست با هدف کسب سود از سوی دولت و بانک مرکزی خلاف قانون است، ادامه داد: هرگز تصور نمی‌شود که بانک مرکزی دنبال افزایش سود از محل افزایش نرخ ارز باشد.

افزایش قیمت ارز به منظور کسب درآمد ممکن است این فایده را داشته باشد ولی اجرای این سیاست 100 ضرر بدتر از یک فایده دارد که به خاطر این ضررها دولت و بانک مرکزی در صورت انجام رفتار عقلایی این کار را نمی‌کنند.

اگر شورای پول و اعتبار به تغییرات رأی می‌داد، بازار آرام می‌شد

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه افزایش نرخ ارز رسمی موجب تکرار تجربه شکست خورده نرخ ارز در دوران مرحوم نوربخش شد، سیاست‌های پولی و بانکی را عامل اصلی وضعیت موجود دانست و گفت:‌ بهتر است بانک مرکزی با تدابیر منطقی تقاضای واقعی بازار را پاسخ دهد.

غلامرضا مصباحی مقدم درباره وضعیت موجود بازار ارز و ریشه‌یابی مشکلات به وجود آمده در این بازار اظهار داشت: بانک‌ها و بازار سرمایه باید جاذبه لازم را برای جذب نقدینگی در دست مردم فراهم کنند؛ چراکه در صورت انجام این فرآیند دیگر التهابی در بازار ارز و سکه روی نخواهد داد.

وی با اشاره به سیاست‌های پولی و بانکی سال 90 افزود:‌ به دلیل اینکه در آغاز سال، شورای پول و اعتبار نرخ‌هایی را برای سود سپرده‌ها در نظر گرفت و نسبت این نرخ‌ها را در قیاس با سال گذشته کاهش داد مردم انگیزه سپرده‌گذاری در بانک‌ها را از دست دادند و به طور کلی جاذبه سپرده‌گذاری در سیستم بانکی کاهش یافت. کاهش نرخ‌ سود سپرده‌های بانکی و سایر مواد بسته سیاستی - نظارتی اثر خود را در بازار گذاشت و التهاب در بازار سکه و ارز ناشی از اجرای این سیاست‌های پولی است.

مصباحی‌مقدم درباره تأثیر تغییر در بسته پولی و بانکی بر بازار ارز و سکه، بیان کرد:‌ البته شورای پول و اعتبار زیر بار پیشنهاد جدید نرفت ولی اگر قبول می‌کردند که تغییر اندکی در بسته انجام دهند آرامشی به بازار پولی برمی‌گشت. به اعتقاد وی، تغییرجزئی در نرخ‌های سود سپرده‌های بانکی مصوب در بسته بانکی سال جاری نیز می‌توانست بازار را آرام کند.این استاد دانشگاه امام صادق ضمن اینکه مهار تقاضای ارز در بازار را مهم‌ترین برنامه ممکن برای حل مشکل وضعیت موجود بازار ارز عنوان کرد، افزود: بانک مرکزی طی ماه‌های اخیر ارز زیادی به بازار تزریق کرد و نشان داد که می‌تواند تقاضای بازار را تامین کند.وی ادامه داد:‌ اما ارز تزریقی بانک مرکزی به بازار به جای اینکه در اختیار متقاضیان قرار گیرد به دست دلالان می‌رسد و این گروه نیز دنبال افزایش نرخ ارز هستند تا از سود بادآورده از این طریق استفاده کنند.این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره سیاست بانک مرکزی مبنی بر افزایش نرخ ارز رسمی در بازار طی هفته گذشته و نقش این سیاست در افزایش نرخ ارز آزاد، بیان کرد:‌ این کاری که بانک مرکزی کرد کاری تکراری بود که قبلاً تجربه شده بود و البته این تجربه موفقی هم نبود.مصباحی‌مقدم در همین رابطه به بانک مرکزی توصیه کرد که از شیوه مذکور استفاده نکند چراکه ممکن است دچار همان مشکلی شوند که در دوران مرحوم آقای نوربخش اتفاق افتاد.گفته‌های مصباحی مقدم در حالی از تاثیر سیاست‌های غلط بانک مرکزی بر بازار حکایت می‌کند که یکی از اساتید دانشگاه نیز در انتقاد به سیاست‌های اقتصادی دولت می‌گوید: بانک مرکزی زحمات 10 ساله برای تک‌نرخی شدن ارز را بر باد داد!



سیاست‌های غلط بانک مرکزی، زحمات 10ساله را بر باد داد

عباس هشی، استاد دانشگاه و حسابرس بازار سرمایه تصریح می‌کند: 10 تا 15سال طول کشید تا از سال 80 نرخ ارز تک نرخی شود، یک سیاست نادرست بانک مرکزی سبب شد تا امسال نرخ ارز دونرخی شود که این تصمیم علاوه بر برباد دادن زحمات 15 ساله مذکور، نرخ ارز را در بازار سیاه افزایش داد.وی با انتقاد به اینکه چرا وقتی وزیر اقتصاد به عنوان مسئول اقتصادی کشور، بر لزوم کاهش نرخ ارز تاکید می‌کند، بانک مرکزی اعلام می‌کند نرخ ارز را 24ساعته کاهش می‌دهیم در حالی که چند روز قبل از آن نرخ ارز را عملاً دو نرخی کرده و منجر به افزایش آن شده است افزود: سیاست‌های اخیر بانک مرکزی سبب بروز نگرانی در مردم و هجوم آنها به بازار ارز شده است. در حالی که باید این سیاست‌ها مبتنی بر نظرات کارشناسی اعمال می‌شد و در اجرای این سیاست‌ها و تصمیمات نیز به شکل با ثبات عمل می‌شد.این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه با حرف زدن و عمل با آزمون و خطا نمی‌توان به حفظ ارزش پول و مدیریت بازار ارز اقدام کرد افزود: دولت به شرطی می‌تواند نرخ ارز را کنترل کند و آن را کاهش دهد که بتواند ابتدا یک تصمیم گیری کارشناسی داشته باشد و با اتخاذ یک تصمیم کارشناسانه، برای حفظ ارزش پول و کاهش نرخ برابری دلار اقدام کند و در این میان نیز، همچنان در اجرای تصمیمات اتخاذی، ثبات لازم را داشته باشد.هشی گفت: به آثار افزایش 10 درصدی نرخ ارز از چند منظر می‌توان نگریست، از منظر صادرکنندگان این افزایش کمک خوبی به آنها است. از منظرحسابهای ملی این افزایش به معنای کاهش ارزش پول ملی است و از دید مردم نیز این اتفاق یعنی، افزایش هزینه زندگی مردم که دو مورد اخیر، مطلوب نیستند.



بهمنی و حسینی در مقابل انتقادها سینه سپر کرده‌اند !

این روزها مردان اقتصادی کابینه دهم دغدغه جدیدی دارند که جنس آن نه از جنس مسائل ادغام وزارتخانه‌هایشان است و نه می‌توانند اقدامی عاجلانه برای آن انجام دهند و اندکی فضا را آرام‌تر کنند، چراکه با موضوعی روبه‌رو شده‌اند که شاید اثراتی چند بعدی دارد و هرگونه اقدام عجولانه در رابطه با آن، بتواند فضایی را ایجاد کند که جمع کردن آن چندان کار آسانی نباشد و حتی به خداحافظی آنها از کابینه و مشکلات اقتصادی فراوان بینجامد.مهدی غضنفری، شمس‌الدین حسینی، محمود بهمنی و حتی محمود احمدی‌نژاد افرادی هستند که هم‌اکنون چشم بازار به آنها دوخته شده است تا شاید چاره‌ای برای رفع مشکل ارزی داشته باشند، این درحالی است که هریک از آنها، دیدگاه‌های خاص خود در مورد نرخ ارز را دارند و از منظر وزارتخانه خود و منافع ذی‌نفعان آن، تلاش دارند تا موضوع را اندکی حل و فصل کرده و شاید آرامش نسبی را به آشفته‌بازار این روزهای نرخ ارز برگردانند.یکی سیاست ارز تک‌نرخی را پیش می‌کشد و دیگری بر نظام ارزی شناور مدیریت‌شده تاکید می‌کنداما در این میان شاید یک نفر است که باید همزمان، دو دغدغه متفاوت را پاسخگو باشد و در نظر بگیرد و او کسی نیست جز مهدی غضنفری، وزیر بازرگانی و سرپرست وزارت صنایع و معادن. او است که هم‌اکنون هم سکاندار صادرات و تجارت کشور است و هم دایه‌ای برای بخش تولید و صنعت.غضنفری به مهر می‌گوید: تعیین قیمت ارز آثار متعددی بر تمامی حوزه‌های تولید، تجارت و صادرات کشور دارد و به نظر می‌رسد تصمیم‌گیری در رابطه با آن، باید با رعایت تمامی جوانب صورت گیرد که در آن، بخش تولید و تجارت کشور دیده شود.وزیر بازرگانی می‌افزاید: سیاست دولت در این میان نیز ایجاد ارز متعادل است، چراکه بر این باور است که گروههای متعددی از قیمت ارز متاثر می‌شوند و بر همین اساس، سیاست دولت نیز تعادل در موضوع نرخ ارز، به گونه‌ای است که برای گروه‌های دیگر مشکلی ایجاد نشود.وی تصریح کرد: ارز گران‌تر برای صادرکنندگان درآمد بیشتری به همراه دارد و از سوی دیگر، برای کشوری همچون ایران که در حال سرمایه‌گذاری است و نیاز به واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای برای تولید دارد، ارز گران‌تر روند توسعه را کند کرده و گرانی کالا‌ها را باعث می‌شود.سرپرست وزارت صنایع و معادن معتقد است که ارز گران‌تر، بازپرداخت وام‌های ارزی را سخت‌تر می‌کند؛ لذا باید چنین مواردی را مدنظر قرار داد.



حسینی: می‌خواهیم سفته بازی را از بازار ارز جمع کنیم

در این میان، البته شمس‌الدین حسینی وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز معتقد است که نظام ارزی کشور باید شناور مدیریت‌شده باشد، همان نظامی که برنامه پنجم توسعه نیز به آن اشاراتی داشته است. به اعتقاد وی، بر اساس این تعریف، یک نرخ مرجع در دامنه‌ای از نوسان مدیریت می‌شود که اگر از این دامنه خارج شویم، بانک مرکزی وارد بازار می‌شود.وی اظهار داشت: اتفاقی که در ماههای اخیر در بازار ارز رخ داد، این بود که نرخ دلار آزاد از نرخ رسمی آن فاصله گرفت و این فاصله سبب می‌شد که به رغم عرضه‌های بانک مرکزی و مداخله این بانک در بازار به دلیل اختلاف زیاد قیمت دلار هم ذخایر بانک مرکزی مستهلک شود و هم اینکه به صورت خاص دلار در اختیار عده‌ای از افراد خاص قرار گیرد.حسینی که سخنگوی اقتصادی دولت هم هست، می‌گوید: بانک مرکزی در جهت کاهش نوسان و رانت در گام اول تصمیم گرفت که با اصلاح قیمت مرجع، این شکاف را کاهش دهد و تا کنون توانسته حدود 50 درصد این شکاف را برطرف کند و به طور طبیعی در ادامه کار باید با عرضه کافی مابقی شکاف را نیز از بین ببرد.وی همچنین معتقد است که نظام ارزی شناور شده همچون نظام تثبیتی، نظامی دستوری نیست.اظهارنظر شمس‌الدین حسینی در شرایطی انجام شد که شاید در کمتر از یک ماه قبل نیز موضوع افزایش نرخ ارز، باز هم دولت را در گود نرخ بالای ارز قرار داده بود. زمانی که وزیر امور اقتصادی و دارایی، تحولات بازار ارز را در آن، نوعی سفته‌بازی دانست و اعلام کرد که رئیس‌جمهور هم معتقد است که اتفاقی که در بازار ارز افتاده سفته‌بازی است و این فاصله بین بازار رسمی ارز و غیر رسمی ارز باید از بین برده شود.



بهمنی: تزرق هفتگی 1.5 میلیارد دلار به بازار

در این میان، حرف‌های آقای رئیس‌کل نیز در نوع خود شنیدنی است، از گلایه نسبت به برخی تجاری که اول تقاضای بالا رفتن نرخ ارز را دارند و وقتی که نرخ ارز بالا می‌رود، در ابتدای صف گله‌مندان از این افزایش می‌روند تا مظلومیت بانک مرکزی و عدم سرکوب نرخ ارز در روزهای اخیر.محمود بهمنی نیز سیاست وزارت بازرگانی را مبنی بر کنترل بازار ارز با مدیریت واردات کالاهای لوکس و غیرضروری را از جمله یکی دیگر از برنامه‌های دولت برای بازگرداندن آرامش به بازار ارز می‌داند و می‌گوید: نرخ ارز و تقاضایی که اکنون برای ارز وجود دارد، کاذب است؛ به همین دلیل به طور میانگین و برای کاهش بهای ارز، هفته‌ای یک و نیم میلیارد دلار ارز به بازار تزریق می‌شود.

رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: ممکن است برای کنترل بیشتر قیمت‌ها 4.5 میلیارد دلار ارز را در یک هفته وارد بازار کنیم.وی می‌گوید: بر اساس قانون، نرخ ارز باید از مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی به دست آید. در حال حاضر اگر فرض کنیم که تورم داخلی در پایان سال گذشته حدود 4/12 درصد بود و تورم خارجی را هم 1 تا 2 درصد در نظر بگیریم در حالی که قیمت ارز در بودجه سال گذشته 985 تومان بود، مشاهده می‌شود که قیمت ارز بیشتر از مابه التفاوت تورم داخلی و خارجی بالاتر رفته است.بهمنی می‌افزاید: بانک مرکزی بازار را با یک نظام ارزی شناور مدیریت شده به مثابه یک سوپاپ، کنترل می‌کند و از آنجا که قسمت اعظم درآمد کشور نفتی است، بنابراین این کنترل در دست دولت باقی می‌ماند.وی با اشاره به اینکه برخی عقیده دارند که قیمت ارز خیلی پایین یا خیلی بالا برود، تصریح کرد: دولت عین قانون عرضه و تقاضا و نیز قیمت‌های جهانی را مدنظر قرار می‌دهد. چراکه بانک مرکزی دارنده منابع کافی ارز و طلا است و به موقع وارد بازار خواهد شد و افراد ناآگاه در این عرصه متضرر خواهند شد.بهمنی در مورد تاثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات نیز می‌گوید: در چند سال گذشته بخصوص زمانی که محدودیت‌های بانکی با کشورهای خارجی مطرح بود، صادرکنندگان عملا مجبور بودند ارز لازم خود را از شبکه غیررسمی به داخل منتقل و از طریق صرافی‌ها عمل کنند. بدین‌ترتیب صادرکنندگان عملا با همان نرخ آزاد صرافی‌ها ارز خود را تبدیل به ریال می‌کردند که این کار پرریسک هزینه‌ای برای آنها داشت.وی می‌افزاید: به هر حال شبکه بانکی خیلی مطمئن‌تر است؛ اما وقتی شما از شبکه بانکی نتوانید استفاده کنید و مجبور باشید به صورت غیررسمی عمل کنید، این کار را انجام خواهید داد. وقتی هم که به صورت غیررسمی عمل کنید این اقدام یک ریسکی دارد و هزینه‌ای را به صادرکنندگان متحمل می‌کند.رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید: به هر ترتیب ارز صادراتی صادرکنندگان کشور ما، ارز رسمی بانک مرکزی نبود. در واقع صادرکنندگان ارز خود را می‌گرفتند و از طریق صرافی‌ها به داخل منتقل می‌کردند و معادل ریالی آن را در داخل می‌گرفتند که البته صادرکنندگان معتقد بودند و هستند که حتی همان نرخ غیررسمی هم باید در شبکه بانکی رسمیت پیدا کند تا بتوانند هزینه‌های سر راه صادرات را به نوعی جبران کنند.او تاکید می‌کند که دولت سیاستی را در پیش خواهد گرفت که ضربه‌ای به موضوعات صادراتی و تولیدی کشور وارد نشود.وی همچنین افزایش قیمت ارز را به نفع تولیدکنندگان دانست و گفت: با بالا رفتن قیمت ارز، تولیدکنندگان سود بیشتری از صادرات تولیدات خود به دست می‌آورند.رئیس کل بانک مرکزی با تاکید مجدد براینکه نرخ ارز را کاهش می‌دهیم، افزود: آقایانی که می‌گفتند نرخ ارز باید بالا برود هم‌اکنون مقاله می‌نویسند که باید این نرخ پایین بیاید و ما این نرخ را کاهش خواهیم داد، ان شاءالله آقایانی که دنبال منافع خود بودند حتما نصیبشان خواهد شد.